اندکی از آبانماه ومفهوم نامش بدانیم
و"آبان، نام هشتمین ماه از سال در تقویم شمسی و دومین ماه از فصل پاییز در تقویم كنونی ایرانی و نیز نام دهمین روز از ماه شمسی در تقویم ایرانیان قدیم. آبان (به همین تلفظ در فارسی میانه) به معنی «آبها»ست و نامگذاری این ماه بدین نام به اعتبار تقدس آب در نظر ایرانیان قدیم و انتساب آن به ایزدِ ناهید (اَناهیتا = ایزد آبها) است و همچنین به این سبب است كه در این ماه انتظار بارندگی می‌رفته است. این نام مانند ماههای دیگر ایرانی از تقویم زردشتی گرفته شده كه آغاز كاربرد آن احتمالاً از دورة هخامنشیان (سدة 5 ق‌م) و رواج آن از دوران اشكانیان (حدود سدة اول ق م) بوده است . در اواخر دوران ساسانی به سبب رعایت نكردن كبیسه‌ها، اول فروردین یا نوروز با ماه ژوئیة رومی در تابستان مقارن شده بود . در زمانی میان 507 ـ511 م دانشمندان بر آن شدند كه اول آذرماه را كه در آن زمان برابر با اعتدال بهاری بود، نوروز گردانند و پنج روز كبیسه را به آخر ماه آبان بیفزایند ؛ در نتیجه، آبان آخرین ماه زمستان معین گردید. اما اهمال در اجرای كبیسه‌ها همچنان ادامه یافت تا در زمان ملكشاه در 467ق/1074م، اول فروردین با 12 حوت مطابق شده بود. به دستور این پادشاه اول فروردین را 18 روز جلوتر بردند و در اول حَمَل قرار دادند ؛ از آن زمان فروردین، ماه اول و آبان، ماه هشتم قرار گرفت. اما تقویم قدیم هنوز در بعضی نواحی مانند مازندران ، سنگسر ، نایین و خوانسار متداول است.
چنانكه گفته شد، دهمین روز هر ماه را ابان می‌نامیدند و الهة اَناهیتا (ناهید) را نگهبان آن می‌دانستند. دهمین روز ماه آبان یعنی «آبان روز» از ماه آبان، «آبانگان» خوانده می‌شد. در ایران قدیم در این روز جشنی برگزار می‌شد. مبدأ این جشن را روز آغاز پادشاهی «زو» پسر طهماسب دانسته‌اند كه فرمانِ كندن رودها و نگاهداری آنها را صادر كرد . این داستان در نتیجة ارتباط این ماه با آب پدید آمده است. به روایتی دیگر در این روز فریدون بر ضحاك پیروز گشت ."